اعوذبالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم
آیه شریفه ۸ سوره مبارکه جمعه
«قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِيكُمْ ۖ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
بگو: «این مرگی که از آن فرار می‌کنید سرانجام با شما ملاقات خواهد کرد؛ سپس به سوی کسی که دانای پنهان و آشکار است بازگردانده می‌شوید؛ آنگاه شما را از آنچه انجام می‌دادید خبر می‌دهد!»
صدق الله العلی العظیم
_____________________
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:
«مَن عَدَّ غَداً مِن اجَلِهِ فَقَد اساءَ صُحبَةَ المَوتِ.
هر كه فردا را جزءِ عمر خود بشمارد از مرگ ناخشنود است.»
مبنع حدیث: کتاب شریف بحارالانوار ، تالیف آقای محمد باقر مجلسی(ره)، جلد ۷۴، صفحه ۱۵۳
پيامبر صلى الله عليه و آله در اين حديث بيان مى‌دارد كه انسان نبايد فردا را جزءِ عمر خود حساب كند و براى آن برنامه‌ريزى كند، زيرا اين آرزو به اين معناست كه از مرگ ناخشنود است و همين نارضايتى از مرگ، سبب غفلت در زندگى دنياست. معمولاً اغلب مردم از مرگ مى‌ترسند و تنها گروهى اندك بر چهرۀ مرگ لبخند مى‌زنند و آن را در آغوش مى‌فشارند. امّا چرا مرگ و مظاهر آن و حتّى نام آن براى گروهى رنج‌آور است؟ دليل عمده اين است كه به زندگى پس از مرگ ايمان ندارند، يا اگر ايمان دارند اين ايمان به صورت باورى عميق درنيامده و بر افكار و عواطف آنها حاكم نشده است. وحشت انسان از فنا و نيستى طبيعى است. انسان از تاريكى شب مى‌ترسد زيرا ظلمت، نيستىِ نور است و گاه از مرده مى‌ترسد، زيرا آن‌هم در مسير فنا قرار گرفته است. امّا اگر انسان با تمام وجودش باور كند كه دنيا زندان مؤمن و بهشت كافر است، چنانكه در حديث آمده است:
«الدُّنيا سِجنُ المؤمِنِ وَ جَنَّةُ الكافِرِ. »
و اگر باور كند كه اين جسم خاكى قفسى است براى مرغ روح او كه وقتى اين قفس شكست آزاد مى‌شود و به هواى كوى دوست پر و بال مى‌زند، مسلّماً در آرزوى آن دم است كه از اين چهره پرده برفكنَد. آرى اگر ديدگاه انسان دربارۀ مرگ چنين باشد هرگز از آن وحشت نمى‌كند، در عين اينكه زندگى را براى پيمودن مسير تكامل خواهان است. لذا در تاريخ عاشورا مى‌خوانيم كه هرقدر حلقۀ دشمن تنگ‌تر و فشار بر حسين عليه السلام و يارانش بيشتر مى‌شد چهره‌هايشان برافروخته‌تر و شكوفاتر مى‌گشت و حتّى پيرمردان اصحابش صبح عاشورا خندان بودند. وقتى از آنها سؤال مى‌شد مى‌گفتند: براى اينكه ساعاتى ديگر شربت شهادت مى‌نوشيم و حورالعين را در آغوش مى‌گيريم.
علّت ديگر ترس از مرگ، دلبستگى بيش از حد به دنياست، زيرا مرگ ميان او و محبوبش جدايى مى‌افكنَد و دل كندن از آن‌همه امكاناتى كه براى زندگى مرفّه و پرعيش و نوش فراهم ساخته، براى او دشوار است.
عامل سوم، خالى بودن ستون حسنات و پر بودن ستون سيّئات نامۀ عمل است.
در حديثى مى‌خوانيم كه:
«كسى خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد: اى رسول خدا، چرا مرگ را دوست ندارم؟
فرمود: آيا ثروتى دارى؟
گفت: آرى.
فرمود: چيزى از آن را پيش از خود فرستاده‌اى؟
گفت: نه.
فرمود: به همين دليل است كه مرگ را دوست ندارى، چون نامۀ اعمالت ازحسنات خالى است.»
اصولاً از جمله مسائل بسيار مهمّى كه خداپرستان را از مادّى‌ها جدا مى‌سازد بينش آنان در مورد مرگ است. موحّدان مرگ را تولّدى دوباره مى‌دانند و آن را آغاز حياتى جديد مى‌شمارند و از نظر آنان مرگ جز انتقال از خانه‌اى به خانۀ ديگر نيست كه از قفس دنيا آزاد مى‌شوند و به جهان وسيع آخرت گام مى‌نهند، ولى مادّى‌ها مرگ را پايان همه چيز مى‌دانند و ازاين‌رو حاضر نيستند خود را قربانى ارزش‌هاى بزرگ كنند مگر تحت فشار قرار گيرند، امّا خداپرستان از كشتن و كشته شدن در راه خدا باكى ندارند، ايثار مى‌كنند، از جان و مال مايه مى‌گذارند و فقط از خدا مى‌ترسند.
از همين جاست كه درمى‌يابيم تا چه اندازه ايمان به معاد در تكامل انسان مؤثّر است. هيچ ايمان و عقيده‌اى بعد از توحيد به‌اندازۀ معاد در تكوين شخصيّت انسان دخالت ندارد و همۀ انبيا مبعوث شدند تا به اين دو مطلب دعوت كنند. بى‌جهت نيست كه به ما سفارش كرده‌اند بسيار به ياد معاد باشيم. اين حكايت را شايد شنيده باشيد كه كسى در تعريف آقای بروجردى (ره) مى‌گفت ايشان قيامت را باور كرده است. در ابتدا اين سخن خنده‌آور است مگر مى‌شود مسلمانى مانند آقای بروجردى (ره) به معاد اعتقاد نداشته باشد؟ امّا بايد دقيق‌تر شد و به عمق اين كلام بلند رسيد، زيرا منظور آن باورى است كه در زندگى بازتاب داشته باشد، باورى كه مبدأ حركت و تلاش براى كسب رضايت الهى باشد، نه باورى كه هيچ اثرى در روح و جان آدمى نگذارد. در مورد قيامت مسائل بسيار مهمّى وجود دارد و به همين جهت بايد در سخنرانى‌ها، نوشته‌ها، كلاس‌هاى تربيتى روى مسألۀ قيامت تأكيد ورزيد. مسلمانى كه به باورهاى دينى اعتقاد راسخ دارد و زندگى دنيا را پل و مقدّمه‌اى براى آخرت مى‌داند، براى ساختن خودش بر روى مسألۀ معاد زياد تكيه مى‌كند.
شايد يكى از دلايلى كه ما در شبانه‌روز ده مرتبه جملۀ «مَالِكِ يَوْمِ الدِّين» را تكرار مى‌كنيم اين باشد كه «يوم الدّين» (روز قيامت) را فراموش نكنيم. وقتى فراموش نكرديم همه چيز در ما زنده مى‌شود. مختصر اينكه بسا كسانى در اعتقاد، الهى‌اند، امّا در برخورد با معاد مادّى. به عبارت ديگر، به مبدأ و معاد ايمان دارند، امّا در عمل از مرگ مى‌ترسند. گويى مرگ را پايان همه چيز مى‌دانند. اين تضاد بين عقيده و عمل واقعاً فاجعه است. ما وقتى عملاً به روز قيامت باور نداشته باشيم ايثار نمى‌كنيم. ما با رفتار و كردارمان نشان مى‌دهيم كه به
آيۀ ۱۶۹ سوره مبارکه آل عمران
«وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِى سَبِيلِ اللَّهِ امْوَاتًا بَلْ احْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ
هرگز گمان مبريد كسانى كه در راه خدا كشته شدند مرده‌اند، بلكه زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى‌شوند»
ايمان نداريم. چنان به اين زندگى چسبيده‌ايم و بر گرد هوى‌و هوس مى‌چرخيم كه از قيامت غافل شده‌ايم. مطابق اين حديث، كسى كه به قيامت ايمان دارد هميشه آماده است. فردا را به‌طور قطع جزءِ عمرش حساب نمى‌كند، بلكه برعكس احتمال مى‌دهد كه فردا روز مرگ او باشد. لذا حساب‌ها را صاف و خود را مهيّاى استقبال از مرگ مى‌كند.
در آيات قرآن آمده است كه مردم در روز قيامت، يا در مرحلۀ جان دادن، تقاضاى بازگشت مى‌كنند.
آیه شریفه ۹۹ و ۱۰۰ سوره مبارکه مومنون :
«حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّى أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَ مِنْ وَرَاءِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ
هنگامى كه مرگ يكى از آنان فرا رسد، مى‌گويد: پروردگارا، مرا بازگردانيد - شايد در آنچه ترك كردم (و كوتاهى كردم) عمل صالحى انجام دهم، (ولى به او مى‌گويند:) چنين نيست اين سخنى است كه او به زبان مى‌گويد (و اگر بازگردد همان راه را ادامه مى‌دهد) و در پى (مرگ) آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته شوند».
صدق الله العلی العظیم
در همۀ اين موارد، قرآن يا به صراحت يا به كنايه، جواب «كَلّا» (هرگز) داده است. قانون تكامل اجازۀ بازگشت نمى‌دهد. مگر جنينى كه از مادر متولّد شد ممكن است بار ديگر به رحم مادر بازگردد؟ از نظر سير تكاملى بشر محال است، خواه كامل متولّد شده باشد يا ناقص. وقتى مسأله چنين است آيا نبايد در آن دقّت بيشترى كرد؟ آيا نبايد دربارۀ آن سختگير باشيم و بيشتر دربارۀ آن بينديشيم؟ ازاين‌رو بايد زياد به ياد معاد باشيم و روزى از ما نگذرد كه يادى از مرگ و معاد نكنيم. و اگر درست بينديشيم و بدان انديشه جامۀ عمل بپوشانيم، تمام وجودمان از نور و صفا پر مى‌شود.
منبع: کتاب شریف انوار هدایت، تالیف آقای ناصر مکارم شیرازی ،انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع)
_____________________
امام على عليه السلام -در ترغيب به جنگ-فرمود: هلا مردم! كسى كه بايستد،از چنگ مرگ نرهد و كسى كه از مرگ بگريزد،آن را عاجز نكند.از مرگ گريز و گزيرى نيست؛ كسى كه به شهادت نرسد،مى‌ميرد.همانا برترين مرگ،شهادت است.سوگند به آن كه جان على در دست اوست،هزار ضربت شمشير آسانتر است از يك بار مردن در بستر.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: بالاى هر نيكوكارى، نيكوكار [ديگرى] است تا آن گاه كه مرد در راه خدا كشته شود.پس،چون در راه خدا كشته شد،بالاتر از آن نيكى (ارزشى) وجود ندارد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: شرافتمندانه ترين مرگ، شهادت است
امام زين العابدين عليه السلام: هيچ قطره‌اى نزد خداوند عزّوجلّ محبوبتر از دو قطره نيست:قطرۀ خونى كه در راه خدا ريخته شود،و قطرۀ اشكى كه در دل شبِ تار براى خداوند عزّوجلّ مى‌ريزد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: هيچ كس نيست كه به بهشت رود و [در عين حال] دوست داشته باشد به دنيا برگردد و از آنچه بر روى زمين است برخوردار شود،مگر شهيد،كه بر اثر مشاهدۀ كرامت (شهادت)،آرزو مى‌كند برگردد و ده بار كشته شود.
منبع: کتاب شریف میزان الحکمه ، تالیف آقای محمد محمدی ری شهری، انتشارات موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث
والعاقبه للمتقین
التماس دعا
یا مهدی
موضوعات مرتبط: سیاسی و اجتماعی
برچسب‌ها: ناصر مکارم شیرازی , محمد ری شهری
